Ngày giải phóng thủ đô (10/10/1954)

Sau cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, thực dân Pháp trở lại xâm lược nước ta lần thứ 2. Ngày 19 tháng 12 năm 1946, hưởng ứng Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh “…Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”, quân, dân Hà Nội đã cùng với cả nước nhất tề đứng lên đánh giặc.

          Cuộc chiến đấu 60 ngày đêm, Hà Nội đã mở đầu cuộc kháng chiến toàn quốc, kìm chân và tiêu hao sinh lực địch, tạo điều kiện thuận lợi để cơ quan đầu não và lực lượng kháng chiến của ta rút về căn cứ Việt Bắc, chuẩn bị cho kháng chiến lâu dài.
 

Sau 9 năm trường kỳ chiến đấu, gian khổ đầy anh dũng của quân và dân ta, đặc biệt là sau thắng lợi trong trận quyết chiến chiến lược Điện Biên Phủ năm 1954, buộc thực dân Pháp phải ký Hiệp định Giơ-ne-vơ ngày 21 tháng 7 năm 1954 đình chiến với ta.

Theo Hiệp định Giơ-ne-vơ, Hà Nội nằm trong khu vực tập kết, chuyển quân của Pháp (trong vòng 80 ngày): “Giới hạn trong một đường vòng cung bán kính mười lăm (15) cây số, trung tâm là chân cầu Long Biên bên hữu ngạn, chạy từ sông Hồng về phía Tây, và giáp với sông Đuống phía Đông Bắc.”^[1]
 

Ngày 9 tháng 10 năm 1954, những lính Pháp cuối cùng đã rút qua cầu Long Biên. Sáng ngày 10 tháng 10 năm 1954, Ủy ban Quân chính Hà Nội và các đơn vị quân đội gồm cả bộ binh, pháo binh, cao xạ, cơ giới,...chia làm nhiều cánh quân tiến về Hà Nội, tiếp quản Thủ đô trong tiếng hoan hô chào đón của đồng bào. 15 giờ chiều cùng ngày, hàng vạn đồng bào trang nghiêm dự lễ chào cờ do Ủy ban Quân chính tổ chức với sự có mặt của quân và dân Thủ đô. Cờ đỏ sao vàng phấp phới tung bay trên đỉnh cột cờ cổ kính...

Ngày 01 tháng 01 năm 1955, tại Quảng trường Ba Đình, hàng chục vạn nhân dân Hà Nội tổ chức cuộc mít-tinh trọng thể chào mừng Trung ương Đảng, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh trở về Thủ đô. Sự kiện lịch sử này đã gây ấn tượng sâu sắc và có ý nghĩa chính trị to lớn đối với đồng bào cả nước, một mốc son sáng chói đánh dấu sự thất bại hoàn toàn của thực dân Pháp tại Việt Nam, mở ra thời kỳ phát triển mới của Thủ đô và đất nước.