Thành lập "Việt Nam Công an vụ"

Ngày 21 tháng 2 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 23/SL hợp nhất “Sở Cảnh sát” với “Sở Liêm phóng” toàn quốc thành một cơ quan tên là “Việt Nam Công an vụ”, đây được xem là tổ chức tiền thân của Bộ Công an ngày nay; sắc lệnh gồm 6 điều. Theo nội dung “Điều thứ ba, thứ tư” của sắc lệnh, Việt Nam Công an vụ sẽ do một giám đốc điều khiển, dưới quyền chỉ huy trực tiếp của Bộ Nội vụ; giám đốc có thể có một phó giám đốc giúp việc. Những chức vụ chánh, phó giám đốc Việt Nam Công an vụ sẽ do sắc lệnh của chủ tịch Chính phủ Việt Nam bổ nhiệm theo lời đề nghị của Bộ trưởng Bộ Nội vụ. Chi tiết tổ chức và nhiệm vụ riêng của các cơ quan công an sẽ do nghị định Bộ trưởng Bộ Nội vụ qui định sau khi thống nhất với Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

Bác Hồ chụp chung với: Lê Giản, Phạm Hùng tại Hội nghị công an toàn quốc lần thứ 5 (Chiến khu Việt Bắc, 1950) [2, tr. 223]

Sắc lệnh thành lập “Việt Nam công an vụ” (Nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia III)

Ngày 18 tháng 4 năm 1946, Bộ Nội vụ ban hành nghị định, quy định cơ cấu tổ chức, quyền hạn và nhiệm vụ của Việt Nam Công an vụ, theo đó lực lượng công an Việt Nam chia thành 3 cấp:

- Cấp Trung ương gọi là “Nha Công an Việt Nam”;

- Cấp khu vực miền (Bắc, Trung, Nam) gọi là “Sở Công an”;

- Cấp tỉnh gọi là “Ti Công an”.

Thực hiện theo chủ trương này “Sở Liêm phóng Bắc Bộ” đổi thành “Sở Công an Bắc Bộ”. “Sở Trinh sát Trung Bộ” đổi thành “Sở Công an Trung Bộ”. Và ở Nam Bộ “Quốc gia tự vệ cục” đổi thành “Sở Công an Nam Bộ” (viết tắt SCANBO), tồn tại và phát triển trong suốt giai đoạn chống Pháp cho đến năm 1954 để phù hợp với tình hình mới Sở Công an Nam Bộ đổi thành “Ban địch tình Xứ ủy Nam Bộ” (1954 – 1960) và “Ban an ninh”, giai đoạn (1960 – 1975).

Ở Đồng Tháp, sau chiến thắng Giồng Thị Đam - Gò Quản Cung (26/9/1959), Tỉnh ủy Kiến Phong chỉ đạo củng cố “Tiểu ban địch tình” thành “Ban bảo vệ” hay “Ban an ninh”. Giai đoạn trước năm 1975, do tình hình kháng chiến, nên lực lượng công an nói chung được chỉ huy trực tiếp bởi cấp ủy.

Trải qua quá trình xây dựng và phát triển, lực lượng công an đã không ngừng lớn mạnh, đóng góp nhiều cho sự nghiệp cách mạng của đất nước và bảo vệ sự bình yên cho quê hương, xứ sở xứng danh là “Công an nhân dân Việt Nam”.

Tài liệu tham khảo

1. Lê Mậu Hãn (Chủ biên) (2003), Đại cương Lịch sử Việt Nam, tập 3, Nhà xuất bản Giáo dục.

2. Bộ phận trường trực Ban nghiên cứu Tổng kết lịch sử Công an Nhân dân phía Nam  (1993), Công an Nam Bộ trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Nhà xuất bản Công an nhân dân.